Pandunia słowo po słowie

Wstęp

Pandunia jest językiem sztucznym zaprojektowanym, by być relatywnie prostym dla każdego. Możesz się jej uczyć szybko tym kursem praktycznym.

Użytkownicy języka polskiego łatwo się nauczą tworzyć podstawowe zdania w Panduni, jako że szyk zdania jest zasadniczo taki sam jak w języku polskim, nie ma przedimków (rodzajników), żadnego "być", ani skomplikowanych zasad odmiany słów, by wyrazić liczby pojedyńczą i mnogą lub czas czasowników.

Kurs składa się z małych lekcji. Każda lekcja wprowadza nove słowo, które jest używane w kilku różnych zdaniach w lekcji, by is to teach you how the word works as part of sentences. Possibly you will encounter also other new words in the same lesson but don't worry about them! You don't have to learn all of them at once. Just memorize the phrases that are useful for you! Maybe the rest will go to your memory subconciously.

Możesz uczyć się z tego kursu razem z przyjaciółmi. Czytajcie zdania razem i spróbujcie dokonać małych rozmów. Możesz się też uczyć sam. Nawet wtedy jest przydatnym czytać na głos i tworzyć rozmowy. Powtrzaj te came zdania kilka razy dzisiaj, jutro, pojutrze i tak dalej. Jak to się mówi, trening czyni mistrza.

Uwaga! Wiele lekcji zawiera też wskazówki jak ta. Służą wyjaśnieniu detali gramatycznych zainteresowanym. Możesz je pominąć, jeśli nie są pomocne. Nie musisz znać teorii języka. Możesz po prostu mówić w Panduni!

Part 1: Greeting and basics

sal pozdrowienie, powitanie

sal Cześć!

sal suba! Dobrego ranka!

sal den! Dzień dobry!

sal xam! Dobry wieczór!

sal noce! Dobranoc!

sal yam! Smacznego!

sal lai! Witaj! Zapraszam!

sal ga! Żegnaj!

sal safar! Szczęśliwej podróży!

sal sona! Dobrego snu!

Jak pewnie zauważyłeś dzięki tym kilku wyrażeniom, sal jest ogólnym słowem do pozdrowień. Używaj go, kiedy chcesz!

sal jest popularnym pozdrowieniem używanym przez i religijnych i niereligijnych ludzi w wielu różnych krajach na całym świecie.

Etymologia. sal pochodzi z języków: arabskiego: سَلَام‏ "salām", hebrajskiego: שָׁלוֹם‏ "šalom", tureckiego: selam, hindi: सलाम "salām", suahili: salaam, indonezyjskiego: selamat.

mi ja, mnie

mi Sara. Ja jestem Sara.

mi Tomas. Ja jestem Tomasza.

Możesz się przedstwiać po prostu mówiąc mi a następnie twoje imię. W Panduni nie potrzebujesz do tego czasownika!

mi sal mama. Ja pozdrawiam matkę.

mi sal papa. Ja pozdrawiam ojca.

Słowo sal jest rzeczownikiem a sal odpowiadającym mu czasownikiem. Podstawowy szyk zdania w Panduni Pandunia to podmiot-orzeczenie-dopełnienie.

Sara sal Tomas. Sara pozdrawia Tomasza.

sal mama! Cześć, mamo!

sal papa! Cześć, tato!

Etymologia. mi pochodzi z języków: angielkiego: mi, włoskiego: mi, suahili: mimi, zuluskiego: -mi-.

tu ty, cię

tu Tomas. Ty jesteś Tomasz.

mi sal tu. Ja pozdrawiam cię.

tu sal mi. Ty pozdrawiasz mnie.

Zaimki nigdy nie odmieniają się w Panduni. Dlatego mi jest takie samo jako podmiot i dopełnienie, gdy język polski dwie różne formy, 'ja' i 'mnie'.

mi ame tu. Ja kocham cię.

Etymologia. tu pochodzi z języków: hiszpańskiego: "tú", włoskiego: "tu", francuskiego: "tu", hindi: तू "tū", perskiego: تو‏‎ "to", tadżyckiego: ту "tu".

da on, ona lub to

da man. On jest mężczyzną.

da fem. Ona jest kobietą.

da aple. To jest jabłko.

da jest ogólnym zaimkiem trzecioosobowym. Jest używany wobec ludzi (niezależnie od płci) tak jak i wobec rzeczy.

mi sal da. Ja pozdrawiam go/ją.

Etymologia. da pochodzi z języków lingala: yé, suahili: yeye, cziczewa: iye, zuluskiego: -ye-, hindi: यह "ye".

sual to ask a question

sual tu Tomas? Czy ty jesteś Tomasz?

sual tu davar? Czy ty jesteś lekarzem?

Porada: Pytania tak/nie często zaczynają się od sual. Jest to zwykły czasownik, żaden specjaly znacznik pytania. Właściwie, poprzednie zdanie powstało z mi sual tu doktar. (Ja pytam, ty lekarz?) porzez opuszczenie pierwszego słowa.

sual tu hau? Jak się czujesz? (Dosłownie: Czy ty jesteś dobry?) mi hau. Ja czuję się dobrze. tu ne? A ty? mi no hau. Ja nie czuję się dobrze.

Etymologia. sual pochodzi z języków hindi: क्या "kyā", urdu: كيا‏‎ "kyā".

ya tak

sual tu Tomas? Czy ty jesteś Tomasz?

ya, mi Tomas. Tak, ja jestem Tomasz.

sual da davar? Czy on/ona jest lekarzem?

ya, da davar. Tak, on/ona jest lekarzem.

es być

mi es Tomas. Ja jestem Tomasz.

tu es Sara. Ty jesteś Sara.

aple es pal. Jabłko jest owocem.

Uwaga: Należy użyć es w ostatnim zdaniu, bo bez niego wyglądałoby jak wyrażenie rzeczownikowe: aple pal (jabłkowy owoc).

no nie

mi no es Sara. Nie jestem Sara.

mi no es davar. Nie jestem lekarzem.

sual tu hau? Czy czujesz się dobrze? ya. mi hau. Tak, czuję się dobrze.

sual tu hau? Czy czujesz się dobrze?
no, mi no hau. Nie, nie czuję się dobrze.

Możesz używać no do zaprzeczania czegokolwiek. Jest umieszczane przed słowem zaprzeczanym.

da no sal mi. Nie pozdrawia mnie.

Etymologi. no pochodzi z języków: angielskiego: no, hiszpańskiego: no, francuskiego: non.

ludzie

mimen sal tumen. My pozdrawiamy was.

tumen sal damen. Wy pozdrawiacie ich.

damen sal mimen! Oni/One pozdrawiają nas.

mimen es fem. Jesteśmy kobietami.

tumen es man. Jesteście mężczyznami.

damen es aple. Są jabłkami.

ke? co? kto?

ke? Co?

tu ke? Kim jesteś? mi es Tomas. Jestem Tomasz.

da es ke? Kim ona jest? da es Sara. Ona to Sara.

tumen es ke? Kim jesteście?

damen es ke? Kim są?

Etymologia. ke pochodzi z języków: hiszpańskiego: qué, portugalskiego: que, włoskiego: che, bengalskiego: কী "ki".

ye to, tamto

ye ke? / ke ye? Co to?

ye aple. To jest jabłko.

ye es rubi aple. To jest czerwone jabłko.

ye aple es rubi. Te jabłko jest czerwone.

Uwaga: Kiedy przymiotnik, jak rubi, jest umieszczony przed rzeczownikiem, działa jako przydawka. Kiedy jest po rzeczowniku, działa jako "przymiotnikowy" czasonik.

ye es rubi. Jest czerwone.

su (partykuła dzierżawcza)

ye es ke? Co to jest?

da es mi su telefon. To mój telefon.

ye es ke su? Czyje to?

da es mi su. To jest moje.

Uwaga: Partykuła dzierżawcza su jest umiejscawiana między właściciela i posiadaną rzecz, więc mi su znaczy "mój", tu su znaczy "twój" i tak dalej.

da es ke? Kim on/ona jest?

da es mi su doste. On/ona jest moim przyjacielem/przyjaciółką.

mi es Sara su doste. Jestem przyjacielem Sary.

nam name

tu su nam es ke? Jak się nazywasz? (Dosłownie: Czym jest twoje imię?)

mi su nam es Tomas. Nazywam się Tomasz.

da su nam es ke? Jak ona jest nazywana?

da su nam es Sara. Ona jest nazywana Sarą.

mi su nam es Tomas. Ja jestem nazywany Tomaszem.

Etymologia. nam pochodzi z języków: hindi: नाम "nām", perskiego: نام‏‎ "nām", tajskiego: นาม "naam", indonezyjskiego: nama, japońskiego: 名前 "namae", niemieskiego: Name, angielskiego: name.

ha mieć

mi ha hau dom. Mam dobry dom.

da no ha pesa. Nie ma pieniędzy.

mi vol ha neu fon. Chcę mieć nowy telefon.

sual tu ha baca? Czy masz dzieci? mi ha du baca. Mam dwoje dzieci.

ken wiedzieć, znać

mi ken da. Znam go/ją.

sual tu ken ye jen? Czy znasz tę osobę?

sual tumen ken semen? Czy znacie się?

mimen ken semen de long. Znamy się od długiego (czasu).

mede pomoc

mi yau yo mede. Potrzebuję pomocy.

sual tu bil mede mi? Czy możesz pomóc mi?

sual mi bil mede tu? Czy mogę ci pomóc?

Part 2: Jedzenie

yam konsumować, spożywać, jeść, pić

sual tu vol yam yo? Czy chcesz zjeść coś?

da yam un aple. Je jabłko.

damen yam aple. Jedzą jabłka.

Uwaga: Inaczej niż język polski, Pandunia nie ma osobnyc form pojedynczej i mnogiej. Dlatego słowa jak aple mogą się odnosić do jednego lub większej liczby jabłek.

sual tu yam kafe? Czy pijesz kawę?

mi yam kafe. Piję kawę.

Porada: Znaczenie yam obejmuje i jedzenie i picie. Może się to na początku wydawać dziwne, ale niedługo zauważysz, że jesto dosyć poręczne! Zazwyczaj dopełnienie wyjaśnia, czy chodzi o jedzenie, picie czy oba.

mi yam kafe e ban. Spożywam kawę i chleb.

vol chcieć

sual tu vol yam? Czy chcesz jeść?

tu vol yam ke? Co chcesz zjeść?

Porada: Gdy język polski umieszcza "co" na początku pytania, w Panduni ke nie zmienia szyku zdania.

mi vol yam kafe. Chcę pić kawę.

sual tu vol yam cai? Czy chcesz napić się herbaty?

no. mi no vol cai. mi vol kafe. Nie, nie chcę herbaty. Chcę kawę.

tu vol ke aple? Które jabłko chcesz?

ye rubi. Te czerwone.

ching prosić

mi ching tu yam cai. Proszę, żebyś napił się herbaty.

mi ching tu lai dom. Proszę, żebyś przyszedł do domu.

mi ching tu mede mi. Proszę, żebyś mi pomógł.

Porada: By tworzyć bezpośrednie prośby, opuść wszystkie zaimki.

ching yam chai. Proszę, napij się herbaty!

ching yam kafe. Proszę, napij się kawy!

ching lai dom. Proszę, przyjdź do domu!

ching mede mi. Proszę, pomóż mi.

shukre dzięki

shukre! Dzięki!

shukre tu. Dzięki ci.

mi shukre tu. Dziękuję tobie.

mi shukre tu mede mi. Dziękuję tobie, że pomogłeś mi.

shukre tu mede mi. Dzięki tobie, że pomogłeś mi.

tu kechi. Nie ma za co. (Dosłownie: Jesteś uprzejmy.)

haida niech my

haida yam! Zjedzmy!

haida ga yam! Chodźmy jeść!

haida ga dom. Chodź do domu.

yau potrzebować

mi yau yo mede. Potrzebuję pomocy.

mi yau yam. Jestem głodny.

sual tu yau yam? Czy jesteś głodny?

sual tu yau sui? Czy jesteś spragniony?

Part 3. Komunikacja

yaf przepraszam, pardon, sory

yaf! mi no aha. Przepraszam, nie rozumiem.

yaf! ye ke? Przepraszam, co to?

yaf. tu su nam es ke? Przepraszam, jak się nazywasz?

aha rozumieć

sual tu aha mi? Czy rozumiesz mnie?

mi aha. Rozumiem.

maf. mi no aha tu. Przepraszam., nie rozumiem cię.

mi no bas aha tu. Niezbyt zrozumiałem cię.

mi aha no she. Nic nie rozumiem.

bil móc, umieć

mi bil shofe char. Umiem kierować samochodem.

da no bil shofe char. Nie umie kierować samochodem.

sual tu bil shuli da? Czy umiesz to naprawić?

sual tu bil pandunia? Czy umiesz mówić w Panduni?

mi bil pandunia. Umiem mówić w Panduni.

mi bil kam pandunia. Umiem trochę mówić w Panduni.

mi no bil english. Nie znam języka angielskiego.

yaf. mi no bil tu su bashe. Przepraszam. Nie mówię w twoim języku.

loge mówić

tu loge ke? Co mówisz??

mi loge to tu. Mówię do ciebie.

mimen loge to unale. Mówimy do siebie.

se loge "kot" a ke yang a pandunia? Jak się mówi "kot" w Panduni?

"kot" es ke a pandunia? Czym jest "kot" w Panduni?

mau loge "miau". Kot mówi miau.

audi słuchać, słyszeć

mi no bil audi tu. Nie mogę cię usłyszeć.

ching loge max bala. Proszę, mów głośniej.

mi audi muzike. Słucham muzyki.

tu audi ke yang di muzike? Jakiego rodzaju muzyki słuchasz?

vide widzieć

suke vide tu. Miło cię widzieć!

to rivide! Do zobaczenia! (Dosłownie: Zobaczyć cię znowu!)

vide tu a posden! Do jutra! (Dosłownie: Zobaczyć cię jutro!)

mi vide da a preden. Widziałem go/ją wczoraj.

seme znaczyć

ye lexe ya seme ke? Co znaczy to słowo?

"mau" ya seme ke? Co znaczy "mau"?

da seme un yang de hevan. To oznacza rodzaj zwierzęcia.

mi no aha da seme ke. Nie rozumiem, co to znaczy.

kitabe pisać

ching kitabe tu su adres. Proszę, napisz swój adres.

ching kitabe da a ye. Proszę, napisz to tutaj!

bashe mówić w języku, komunikować się

sual tumen bashe pandunia. Czy mówicie w Panduni?

mimen bashe pandunia. Mówimy w Panduni.

sual tu bil bashe english? Czy umiesz mówić w języku angielskim?

franse, espanya, portugal, rus francuski, hiszpański, portugalski, rosyjski

putong han, nipon, indonesia chiński, japoński, indonezyjski

arabi, turki, parsi, urdu, hindi arabski, turecki, perski, urdu, hindi

suahili, hausa, yoruba, amara suahili, hausa, joruba, amharski

Part 4. Chodzenie

ga iść

tu ga ke? Dokąd idziesz?

mi ga dom. Idę do domu.

mi mus ga ke? Gdzie powinienem pójść?

mi mus ga to ke jen? Do kogo powinienem pójść?

haida ga! Pójdźmy!

haida ga a fute Pójdźmy pieszo!

lai przybywać, przychodzić

ching lai! Przyjdź tu!

tu lai de ke? Skąd pochodzisz?

mi lai de Dubai. Pochodzę z Dubaju.

mi lai dom a pos den. Przyjdę do domu jutro.

safar podróżować

sual tu safar a tren? Czy podróżujesz pociągiem?

mimen safar de London to Paris. Podróżujemy z Londynu do Paryża.

safar es dai di long. Podróż jest bardzo długa.

a w, na, przy

hotel a ke? Gdzie jest hotel?

hotel a ye dau. Hotel jest przy tej drodze.

tu a ke? Gdzie jesteś?

mi a dom. Jestem w domu.

da a ke? Gdzie jest?

da side a kamar. Siedzi w pokoju.

Porada! Możesz używać a jako przyimka lub samodzielnie jako czasownika.

mi kar a... Pracuję w ...

dom mieszkać

tu dom ke? Gdzie mieszkasz?

mi dom Singapur. Mieszkam w Singapurze.

sual tu dom ye hotel? Czy miszkasz w tym hotelu?

Porada: Poprawnie jest też powiedzieć "tu dom a ke?" zamiast "tu dom ke". Jakkolwiek dom już obejmuje znaczenie bycia w czymś, więc a nie jest potrzebne.

dele czekać

ching dele! Proszę, czekaj!

damen dele mimen. Czekają na nas.

mi dele tu a hotel. Czekam na ciebie w hotelu.

Part 5. Załatwianie interesów

don dać

ching don pesa. Proszę, daj trochę pieniędzy.

ching don da to mi. Proszę, daj mi to.

mi don ye to tu. Daję ci to.

mi don buku to damen. Daję im książkę.

da no vol don da to mi. Nie chce dać mi tego.

sepe brać, dostawać

mi sepe un kafe. Wezmę kawę.

ching sepe un kafe to mi. Proszę, weź kawę dla mnie.

tu pas sepe pesa de mi. Już dostałeś ode mnie pieniądze.

mi sepe un bir. I will take a beer.